Na pewno wielu z Białogardzian nie zdaje sobie sprawy w jak starym mieście żyje.Dlatego postanowiłem na tym blogu przedstawiać znalezione prze zemnie najnowsze ale i starsze nie opublikowane dane na ten temat.I sukcesywnie je weryfikować.
Zacznę od początku.Chociaż początek założenie grodu w Białogardzie wiąże się ściśle z wędrówką ludów i przybyciem tu fali osadników.Obszar do o koła Białogardu został nazwany przez badaczy archeologów oraz historyków niecką białogardzką.Trzeba na początku zauważyć że w pobliżu Parsęty powstało wiele grodów o starej metryce.Najstarsze z nich jak Gołańcz Pomorska,Rościęcino,Bardy,Lubiechowo,Trzynik,Rymań (dolna Parsęta) powstały na przełomie VII/VIII wieku (700r) brakuje tu na pewno państwu Budzistowa (Kołobrzeg) .Powstaje pytanie czy na naszym terytorium brak obiektów obronnych,których początki można datować już na VII wiek.Według badaczy tego typu przykładem jest nizinne położone grodzisko w Białogardzie (środkowa Parsęta).Badacz tego obiektu wzniesienie I-fazy umocnień obronnych schronologizował początkowo na drugą połowę VI wieku(około 580r) (Cnotliwy 1982,14n;1986,151) póżniej zaś zgadzając się z krytyką koncepcji o tak wczesnej dacie założenia grodu (Sikorski 1987,206) przesunął dolną granice założenia grodu na pierwszą połowę VII wieku rok około 610-620r z tą propozycją zgodziło się wielu badaczy Sikorski,Łosiński.Należy tu zauważyć że zespół znalezisk z 3-fazy grodu w Białogardzie wykazuje najwięcej punktów stycznych z kolekcjami ceramicznymi pochodzącymi z najstarszych obiektów obronnych znad dolnej Parsęty.Dlatego zasadnym według badaczy wydaje się pogląd że budowa tego grodu poprzedziła budowę najstarszych grodów dolnoparsęckich.Wokół grodziska w Białogardzie,w jego najbliższym otoczeniu zarejstrowano długą listę stanowisk archeologicznych,datowanych na starsze fazy wczesnego średniowiecza (por.Cnotliwy 1999,72n).Niektóre z nich rozpoznano metodami wykopaliskowymi.Najciekawsze materiały uzyskano w Dębczynie 1 kilometr od grodziska w Białogardzie w lini prostej .Oraz w miejscowości Wygoda (Sikorski 1984) Odkryte tam osady dość powszechnie zaliczano do najstarszych horyzontów osadnictwa słowiańskiego na obszarze niecki białogardzkiej (gdzie indziej dowiadujemy się że w niecce białogardzkiej istniała istna aglomeracja osad z wczesnego średniowiecza )początki tych osad można datować już na V/VI wiek Inne zazwyczaj na drugą połowę VI wieku.Takie datowanie nie stoi w sprzeczności z informacją Teofylakta Simokattesa o obecności Słowian nad Bałtykiem już w latach dziewiędziesiątych VI wieku.Podsumowując dotychczasowe uwagi,dzieje zasiedlenia środkowej i dolnej Parsęty w dobie plemiennej mozna ująć w sposób następujący : przytoczę cytat z najnowszej Książki (Pomorze Zachodnie we wczesnym średniowieczu) Studia Archeologiczne niezaprzeczalnego autorytetu w dziedzinie badania Pomorza Zachodniego Władysława Łosińskiego :
Pierwsze nieliczne grupy Słowian dotarły nad Parsęte najpewniej w VII wieku być może u schyłku poprzedniego stulecia.Zasiedliły one przede wszystkim nieckę białogardzką.Tak można sądzic na podstawie dotychczasowego rozpoznania archeologicznego.Wcześnie jednak niewielkie grupy przenikały również ku ujściu Parsęty,już wówczas zapewne podejmując eksplatację miejscowych żródeł solnych na Mons Salisn.Nad środkową Parsętą doszło w tym czasie do ukształtowania rozległej wspólnoty terytorialnej,zajmującej początkowo obszar co najmniej 30 km kwadratowych (Cnotliwy1999,75) Punktem centralnym tej jednostki osadniczej (plemienia) był gród w Białogardzie,który już u zarania swych dziejów był miejscem integrującym całokształt życia społecznego, publicznego,gospodarczego ogółu mieszkańców związku plemiennego oraz sąsiedzkiego.Niekiedy sądzi się ze gród w Białogardzie pełnił początkowo przede wszystkim funkcję miejsca sakralnego(Kurnatowska 2002,21n),podobnie jak znane w innych częściach świata zachodniosłowiańskiego obiekty typu Haćki i Szeligi (patrz Dunlicz 200,85n),charakteryzujące się słabymi umocnieniami,stawiającymi pod znakiem zapytania ich funkcje militarne.Może i w przypadku Białogardu mamy do czynienia z tego typu quasi-grodem.Warto tu przywołać sugestię Jacka Banaszkiewicza który w kontekście informacji Galla Anonima o Białogardzie jako mieście "Królewskim i znamienitym","uważany za środkowy punkt całej krainy","pępek świata",sadzi że aż po czasy (400lat od załozenia Białogardu)do Bolesława Krzywoustego mogła przetrwać tradycja o wyjątkowej pozycji tego ośrodka,stanowiące centrum mityczno-kultowe populacji zamieszkującej ziemie nad Parsętą.Nie podważając tezy o tej niezwykłej roli Białogardu,wskazać jednak należy na jego wyjątkowe masywne umocnienia obronne juz w I-fazie funkcjonowania grodu.Co nie przystaje do cech wspomnianych quasi-grodów,związanych ewidętnie z rolom sacrum.Charakter obwarowań Białogardu skłania do uznania go raczej od początku za związane z instytucja wodzowską lub władcy.Co nie jest sprzeczne z tezą o jego wyjątkowej roli jako miejsca świętego.Może rzeczywiście tradycja o tej jego funkcji,z czasem o ponadlokalnym znaczeniu przetrwała aż do XII wieku.Wiodącą rolę we wspólnocie nadparsęckiej przejoł od czasu swojego powstania gród w Kołobrzegu (Budzistowo) przełom IX/X wieku dlatego nie wymieniłem go w opisie najstarszych grodów nadparsęckich bo powstał ponad 200 lat póżniej niż najstarsze grody.Podsumowując W Białogardzie ciągłość osadnicza zaczyna się od VII wieku do dnia dzisiejszego i stawia Białogard nie tylko jako jedno z najstarszych miast Zachodniopomorskich ale i Polskich z czego mało ludzi nawet z Białogardu zdaje sobie sprawę.
